نحوه ساخت استک چندسرویسی با Docker Compose

چرا Docker Compose؟

Docker Compose راهی استاندارد برای تعریف و اجرای چندین سرویس وابسته به هم در یک فایل YAML است. به‌جای اجرای دستی کانتینرها، شبکه‌ها و ولوم‌ها، همه‌چیز را در docker-compose.yml تعریف می‌کنید و با یک دستور بالا می‌آورید. نتیجه؟ راه‌اندازی سریع‌تر، تکرارپذیر، و قابل‌نسخه‌سازی از محیط توسعه تا استیجینگ و تولید.

پیش‌نیازها

• نصب Docker و Docker Compose (کامند docker compose version)

• آشنایی مقدماتی با Dockerfile

• آشنایی با مفاهیم شبکه، ولوم، متغیرهای محیطی

معماری نمونه: Nginx (Reverse Proxy) + API (Node.js) + PostgreSQL + Redis

در این نمونه:

• nginx ورودی‌ها را دریافت و به api هدایت می‌کند.

• api (Node.js/Express) به postgres وصل می‌شود و از redis برای کش استفاده می‌کند.

• healthcheck برای اطمینان از آماده‌بودن سرویس‌ها.

• استفاده از .env، ولوم پایدار دیتابیس، شبکه اختصاصی داخلی.

ساختار پوشه‌ها

project-root/
├─ nginx/
│  ├─ default.conf
├─ api/
│  ├─ Dockerfile
│  ├─ package.json
│  └─ src/
│     └─ index.js
├─ .env
└─ docker-compose.yml

فایل docker-compose.yml (Compose v2)

version: "3.9"

name: multi-service-stack

services:
  nginx:
    image: nginx:1.27-alpine
    container_name: web
    depends_on:
      api:
        condition: service_healthy
    ports:
      - "۸۰:۸۰"
    volumes:
      - ./nginx/default.conf:/etc/nginx/conf.d/default.conf:ro
    networks:
      - app_net

  api:
    build:
      context: ./api
      dockerfile: Dockerfile
    container_name: api
    environment:
      NODE_ENV: ${NODE_ENV:-development}
      DB_HOST: postgres
      DB_USER: ${POSTGRES_USER}
      DB_PASSWORD: ${POSTGRES_PASSWORD}
      DB_NAME: ${POSTGRES_DB}
      REDIS_HOST: redis
      REDIS_PORT: 6379
      PORT: 3000
    expose:
      - "۳۰۰۰"
    depends_on:
      postgres:
        condition: service_healthy
      redis:
        condition: service_healthy
    healthcheck:
      test: ["CMD-SHELL", "wget -qO- http://localhost:3000/health || exit 1"]
      interval: 10s
      timeout: 3s
      retries: 5
      start_period: 10s
    networks:
      - app_net

  postgres:
    image: postgres:16-alpine
    container_name: db
    environment:
      POSTGRES_USER: ${POSTGRES_USER:-appuser}
      POSTGRES_PASSWORD: ${POSTGRES_PASSWORD:-apppass}
      POSTGRES_DB: ${POSTGRES_DB:-appdb}
    volumes:
      - db_data:/var/lib/postgresql/data
    healthcheck:
      test: ["CMD-SHELL", "pg_isready -U ${POSTGRES_USER:-appuser} -d ${POSTGRES_DB:-appdb}"]
      interval: 10s
      timeout: 3s
      retries: 5
    networks:
      - app_net

  redis:
    image: redis:7-alpine
    container_name: cache
    command: ["redis-server", "--save", "60", "1000", "--appendonly", "yes"]
    volumes:
      - redis_data:/data
    healthcheck:
      test: ["CMD", "redis-cli", "PING"]
      interval: 10s
      timeout: 3s
      retries: 5
    networks:
      - app_net

volumes:
  db_data:
  redis_data:

networks:
  app_net:
    driver: bridge

nginx/default.conf (Reverse Proxy)

server {
  listen 80;
  server_name _;

  location / {
    proxy_pass http://api:3000/;
    proxy_set_header Host $host;
    proxy_set_header X-Real-IP $remote_addr;
  }

  location /healthz {
    return 200 "ok";
    add_header Content-Type text/plain;
  }
}

FROM node:20-alpine AS deps
WORKDIR /app
COPY package*.json ./
RUN npm ci --omit=dev

FROM node:20-alpine AS builder
WORKDIR /app
COPY --from=deps /app/node_modules ./node_modules
COPY . .
RUN npm run build || echo "no build step"

FROM node:20-alpine
WORKDIR /app
ENV NODE_ENV=production
COPY --from=builder /app ./
EXPOSE 3000
CMD ["node", "src/index.js"]

import http from "http";
import { Client } from "pg";
import { createClient } from "redis";

const PORT = process.env.PORT || 3000;

const db = new Client({
  host: process.env.DB_HOST,
  user: process.env.DB_USER,
  password: process.env.DB_PASSWORD,
  database: process.env.DB_NAME,
});
const redis = createClient({ url: `redis://${process.env.REDIS_HOST}:6379` });

async function start() {
  await db.connect();
  await redis.connect();

  const server = http.createServer(async (req, res) => {
    if (req.url === "/health") {
      try {
        await db.query("SELECT 1");
        await redis.ping();
        res.writeHead(200, { "Content-Type": "application/json" });
        return res.end(JSON.stringify({ status: "ok" }));
      } catch (e) {
        res.writeHead(500);
        return res.end("unhealthy");
      }
    }

    if (req.url === "/") {
      res.writeHead(200, { "Content-Type": "text/plain" });
      return res.end("Hello from API!");
    }

    res.writeHead(404);
    res.end("Not Found");
  });

  server.listen(PORT, () => console.log(`API on :${PORT}`));
}

start().catch((err) => {
  console.error(err);
  process.exit(1);
});

NODE_ENV=development
POSTGRES_USER=appuser
POSTGRES_PASSWORD=apppass
POSTGRES_DB=appdb

docker compose up -d --build

docker compose logs -f api

docker compose down
docker compose down -v   # با حذف ولوم‌ها

services:
  api:
    profiles: ["dev"]
  nginx:
    profiles: ["dev","prod"]

docker compose --profile prod up -d

docker compose -f docker-compose.yml -f docker-compose.prod.yml up -d